تحقیقات بازار یکی از مهم‌ترین مراحل در توسعه کسب‌وکار است. این فرایند به سازمان‌ها کمک می‌کند تا بازار هدف خود را بهتر بشناسند، نیاز‌های مخاطبان را درک کنند و بتوانند محصول خود را به‌بهترین شکل توسعه دهند. روش‌های مختلفی برای انجام تحقیقات بازار در سازمان‌ها وجود دارد که برخی از آن‌ها بسیار قدیمی هستند و برخی به‌تازگی و با توجه به نیاز بازار ایجاد شده‌اند.
در این مقاله از راهبر بازار سعی داریم انواع روش های تحقیقات بازار و تکنیک های آن را بررسی کنیم تا بتوانید با استفاده از این روش‌ها، استراتژی‌های کسب‌وکار خود را به‌ روز رسانی کنید و کارایی فرایندهای بازاریابی خود را افزایش دهید. با ما همراه باشید.

تحقیقات بازار چیست؟

در کسب‌وکارهای مختلف، اطلاعات و دانش به‌عنوان پایه و اساس تدوین استراتژی و مدل‌های موفق هستند. این اطلاعات که به کمک کسب‌وکار می‌آیند، از طریق تحقیقات بازار به دست می‌آیند. تحقیقات بازار فرایندی است طی آن ضعف‌های بازار شناسایی و درک بهتری از بازار هدف ایجاد می‌شود. همچنین شما می‌توانید از رقبای خود نکات مهم و حیاتی کسب‌وکار را یاد بگیرید و در نهایت منابع خود را در سودآورترین بخش کسب‌وکار صرف کنید. در واقع تحقیقات بازار اولین قدم برای ایجاد و توسعه هر کسب‌وکاری است و باید به درست‌ترین شکل انجام شود تا نتایج بهینه و به‌صرفه داشته باشد.

با استفاده از تحقیقات بازار، کسب‌وکار خود را متحول کنید

تحقیقات بازار به شما درک عمیق‌تر و کامل‌تری از نیاز مشتری ارائه می‌کند. این اطلاعات در زمان توسعه محصولات و تدوین استراتژی‌های بازاریابی کمک شایانی به شما می‌کند. برای مثال، اگر نتیجه تحقیقات بازار به شما نشان دهد که عادات خرید افراد بین ۲۰ تا ۳۰ سال با نوع تامین مواد اولیه محصول ارتباط دارد، سازمان باید تمام تلاش خود را بکند تا محصولاتی را به بازار ارائه دهد که از منابع پایدار و به‌صرفه تهیه شده‌اند.
تحقیقات بازار همچنین نظر مصرف‌کننده را راجع به کسب‌وکار و محصولات شما نشان می‌دهد. اینکه بدانید در مقایسه با رقبا چه موقعیتی نزد مشتری دارید، به شما کمک می‌کند تا نقاط ضعف و قدرت خود را بشناسید و آن‌ها را بهینه کنید. برای مثال اگر یک کافی‌شاپ به‌دلیل اخلاق کارکنان و مشتری‌مداری محبوبیت عامه دارد، یک کافی‌شاپ دیگر از این ویژگی استفاده یا ویژگی مثبت دیگری را پیدا می‌کند تا بتواند بخش دیگری از مشتریان بالقوه را تحت تاثیر قرار بدهد.
به طور دقیق‌تر، یک تحقیق بازار مناسب تمامی ابعاد کسب‌وکار شما را بررسی می‌کند و نتایج آن به شما کمک می‌کند تا محصول خود را تا حد زیادی به نیاز مشتری نزدیک کنید.

چند نوع تحقیقات بازار وجود دارد؟

در حالت کلی، دو دسته از تحقیقات بازار تحت عنوان تحقیقات اولیه و تحقیقات ثانویه وجود دارد. در واقع تمامی تکنیک‌های و روش‌های تحقیقات بازار زیر مجموعه این دو دسته از تحقیقات هستند. هر دو نوع تحقیقات بازار یک هدف دارند اما روش جمع‌آوری اطلاعات در آن‌ها متفاوت است.

تحقیقات بازار اولیه

تحقیقات بازار اولیه همان پژوهشی است که توسط واحد تحقیقات بازار شما یا شرکتی که با آن قرارداد تحقیقات بازار دارید انجام می‌شود. این پژوهش شامل جمع‌آوری اطلاعات به‌طور مستقیم از مصرف‌کننده و استفاده از آن برای رفع نیاز و مشکلات فعلی است. از مزایای این نوع از تحقیق بازار می‌توان به دقیق بودن، شخصی‌سازی بودن و دست اول اطلاعات اشاره کرد.
معمولا در این نوع از تحقیقات بازار از انواع پرسشنامه‌ها، مصاحبه و … استفاده می‌شود و به‌همین خاطر نیاز به برنامه‌ریزی دقیق، منابع و قدرت تحلیل بالایی دارد.

تحقیقات بازار ثانویه

تحقیق بازار ثانویه در واقع به معنای استفاده از نتایج تحقیقات بازار سایر شرکت‌ها و مجموعه‌ها است. این نتایج معمولا در مجلات یا به‌صورت آنلاین منتشر می‌شوند و در پاسخ به سوالات کسب‌وکارهای دیگر هستند، پس ممکن است کاملا مناسب کار شما نباشند. با این‌حال اگر منابع محدودی برای تحقیقات خود دارید، می‌توانید از این نوع تحقیقات بازار نیز استفاده کنید.

انواع روش‌های انجام تحقیقات بازار

تحقیقات بازار فرایندی است که به روش‌های مختلفی صورت می‌گیرد، اما بهترین حالت برای دستیابی به نتیجه قابل اعتماد، استفاده از چندین روش مختلف و در نهایت جمع‌بندی نتایج است. از آن‌جایی که تحقیقات بازار پیشینه‌ای چندین ساله دارد، انواع متدهای قدیمی و جدید را شامل می‌شود که در ادامه با جزییات بررسی می‌کنیم.

متداول‌ترین‌ و قدیمی‌ترین روش‌ها

– پرسشنامه: پرسشنامه یا نظرسنجی از قدیمی‌ترین روش‌های انجام تحقیقات بازار است. در این روش افرادی از سازمان، در مناطق مشخص قرار می‌گیرند و برگه‌های نظرسنجی را به مخاطبان ارائه می‌دهند و سپس پاسخ‌ها را جمع‌آوری می‌کنند. نوع جدیدتر پرسشنامه، پرسش از طریق تلفن، پرسشنامه ایمیلی و نظرسنجی آنلاین است.
– گروه کانونی: به مجموعه‌ای از افراد گفته می‌شود که در دسته مخاطبان کسب‌وکار قرار می‌گیرند و در کنار هم قرار می‌گیرند، سپس فردی از سازمان سوالاتی را از این افراد می‌پرسد و پاسخ‌ها را دریافت می‌کند. این روش معمولا معایبی دارد از جمله تاثیر انتخاب افراد بر یکدیگر، تصمیم جمعی و …. بهترین زمان استفاده از این روش زمانی است که شرکت در حال ارائه محصول جدیدی به بازار است تا از این طریق، با تمامی معایب و مزایای آن از دید افراد مختلف آشنا شود.
– مصاحبه کیفی: در این روش، افراد سازمان، با مخاطبان مصاحبه می‌کنند و اطلاعات کیفی مختلفی را دریافت می‌کنند. سپس این اطلاعات از طریق مقیاس‌های مختلف (مانند لیکرت و …) تبدیل به داده‌های کمی می‌شوند.
– مشاهده: روش مشاهده یکی از کارآمدترین روش‌ها برای ارزیابی عملکرد سازمان و یا ارزیابی یک محصول مشخص است. در این روش (که به شیوه‌های مختلفی اجرا می‌شود) رفتار مشتری در مقابل محصول یا برند بررسی و تحلیل می‌شود و می‌تواند دید بسیار خوبی از بازار به سازمان بدهد.

جدیدترین روش‌های تحقیقات بازار

در مقالات مختلف، انواع مختلفی از روش‌های نوین تحقیقات بازار معرفی شده است. اما در اینجا ما ۶ روش نوین تحقیقات بازار را معرفی می‌کنیم که بیشترین کارایی را برای کسب‌وکارها دارند.

۶ روش نوین تحقیقات بازار

۱. سوشال لیسنینگ: سوشال لیستنینگ یا برگردان فارسی آن یعنی گوش دادن به شبکه‌های اجتماعی، یکی از روش‌های نوین و البته بسیار موثر برای انجام تحقیقات بازار است. در این روش که معمولا توسط داده‌کاوی و یا ابزارهای خاص انجام می‌شود، صحبت‌هایی که در رابطه با برند شما در سطح شبکه‌های اجتماعی مختلف وجود دارد بررسی می‌شود و نتیجه این بررسی به‌صورت یک مقدار کمی، میزان رضایت یا عدم رضایت، موقعیت برند و … را مشخص می‌کند.
۲. تحلیل شبکه اجتماعی: در این روش که تقریبا مشابه روش قبل است، شبکه‌های اجتماعی شرکت تحلیل می‌شوند و رفتار مخاطبان و مقدار تعامل آن‌ها با برند و … به دقت بررسی می‌شوند.
۳. تحلیل‌ با هوش مصنوعی: در این روش، رفتارهای کاربر با استفاده از الگوریتم‌های هوش مصنوعی بررسی و تحلیل می‌شود. برای مثال، لحن صحبت کردن، حرکات چشم، زبان بدن، میزان توجه، نوع پاسخ دهی به سوالات و همه از مواردی هستند که در زمان انجام تحقیقات بازار توسط هوش مصنوعی بررسی می‌شوند و می‌توانند مقدار صحت پاسخ‌ها را تا حد زیادی مشخص کنند.

۴. گیمیفیکیشن: گیمیفیکیشن (gamification) یا به اصطلاح بازی‌سازی، روشی جدید است که از طریق فضای سرگرم‌کننده بازی،‌سوالات در قالبی خاص مطرح می‌شوند و سپس بازخوردثبت شده توسط افراد حین بازی، تحلیل و بررسی می‌شود. در واقع در این روش، تحقیقات قدیمی در قالب یک برنامه ظاهر می‌شوند و از دقت بالاتری نسبت به قبل برخوردارند.
۵. جوامع آنلاین (تالارهای گفتگو و …): یکی از بهترین روش‌ها برای انجام تحقیقات کیفی، استفاده از جوامع آنلاین است. در این حالت نرخ تعامل افراد با یکدیگر و با شرکت به‌طرز چشم‌گیری افزایش پیدا می‌کند و بازخوردها قوی‌تر و با حجم بالاتری ثبت می‌شوند.
۶. انبوه‌سپاری: انبوه‌سپاری یا جمع‌سپاری (crowdsourcing) به نوعی از پژوهش گفته می‌شود که در آن بخش اعظمی از پژوهش به عهده افراد عام و خارج از مجموعه قرار می‌گیرد. به زبان ساده‌تر، در این روش سوالاتی پرسیده می‌شود و افرادی که تمایل دارند به این سوالات پاسخ می‌دهند و در این زمینه تحقیقات خود را ارائه می‌دهند. البته در این روش، انتخاب سوالات اهمیت ویژه‌ای دارد و باید سوالات به نحوی باشند که بهترین ارزش‌افزوده را برای شرکت داشته باشند.

راهبر بازار؛ راهی به سوی آینده بهتر کسب‌وکار شما

در این مقاله، انواع روش‌های انجام تحقیقات بازار را بررسی کردیم تا بتوانید این فرایند را به بهترین شکل ممکن انجام دهید. اما در صورتی که فکر می‌کنید بهتر است این کار را به تنهایی انجام ندهید، ما در تیم راهبر بازار آماده همکاری هستیم.
راهبر بازار با نزدیک به دو دهه فعالیت، تجربیات ارزشمندی در زمینه تحقیقات بازار دارد و شما می‌توانید از این تجربیات برای توسعه هرچه بیشتر و بهتر کسب‌وکار خود استفاده کنید. ما با داشتن زیرساخت لازم، در تمامی مراحل انجام تحقیقات در کنار شما هستیم و بهترین نتیجه را برای شما تضمین می‌کنیم.

منابع: